૫ કરોડ યુઝર્સનો ફેસબુક ડેટા કેવી રીતે લીક થયો?

*              એડવર્ડ સ્નોડેન એ એકવાર કહેલું, "તમે કઈ ખોટું કરી રહ્યા હોવ કે ના કરી રહ્યા હોવ, તેમ છતાં તમારો એક એક મેસેજ અને એક એક પ્રવૃત્તિ વોચ અને રેકોર્ડ કરવામાં આવી રહી છે .આ દેશ(અમેરિકા)માં પ્રાઇવસી જેવું કઈ રહ્યું નથી . તમે જે વેબસાઈટ પર ભરોસો મૂકી તેને બધી તમારી પર્શનલ ઈન્ફોરમેશન્સ આપો છો તો કઈ ખાતરી છે કે જે તે કંપની તમે આપેલા ડેટા નો અયોગ્ય ઉપયોગ નહિ કરે? ". જો તમે એડવર્ડ સ્નોડેન(નીચેનો ફોટો)ને ના ઓળખતા હોય તો માની લેજો કે તમે ઈન્ટરનેટ ની દુનિયા માં ફક્ત ફેસબુક પર પોતાના લોકેશન્સ અને પાઉટ ફેસવાળી સેલ્ફી શેર કરવા માટે જ જનમ્યા છો. 

*              એડવર્ડ સ્નોડેન એ અમેરિકા ની સિક્રેટ એજેન્સી CIA નો ભૂતપૂર્વ કોમ્પ્યુટર સિક્યોરિટી કન્સલ્ટન્ટ હતો જેણે એક જાટકે ૨૧ જૂન ૨૦૧૩માં જે ડેટા લીક કરવા માં આવ્યા તેને દુનિયા માં ખળભળાટ મચાવ્યો અને એડવર્ડ ને તે ડેટા લિંકિંગ એ રાતોરાત દુનિયામાં જાણીતો કરી દીધો. તેણે લીક કરેલા ડેટા નો સાર એટલો જ કે દુનિયામાં કોઈ જ સરકારની નજર થી બચી શકતું નથી. અમેરિકન સરકાર તેમના નાગરિકો ની એક એક હિલચાલ પર નજર રાખી રહી છે.  એડવર્ડ એ એક વાર તેની ગર્લફ્રેન્ડ ને કહેલું "તું દિવસમાં કેટલા કોલ કરે છે તેની માહિતીથી લઇ ને તું કેટલા ફ્રેન્ડ ધરાવે છે ત્યાં સુધી ની બધી માહિતી એક એવી પાવરફુલ સિસ્ટમ(અમેરિકા) પાસે છે જે દુનિયા પર રાજ કરી રહી છે"

*             તે સમયે તો એડવર્ડ તરફ આટલું ધ્યાન કોઈનું ગયું નહિ પણ હાલ માં જ બનેલી ઘટનાઓ એડવર્ડ સ્નોડેન ને સાચો સાબિત કરવા માટે કાફી છે. ભારતના એક રાજનૈતિક પક્ષએ બ્રિટનની "કેમ્બ્રિજ એનાલિટિકા" દ્વારા ગુજરાતની અને આવનારી ચૂંટણીઓના પરિણામો પર અસર પાડવા એક સર્વે હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો. ૨૪ કરોડ ફેસબુક યુઝર્સ પર થયેલા સર્વે બાદ આ કંપનીએ એવા ૩ કરોડ લોકોનું ચયન કર્યું કે જેમને જે તે પોતાની યજમાન રાજનીતિક પાર્ટીમાં રસ હોય અને તેના પર સતત તે જ  રાજનીતિક પક્ષના વિજ્ઞાપનો નો મારો ચલાવી ચૂંટણી ના પરિણામો બદલાવવાની ફિરાકમાં તે પક્ષ હતો.

*યુઝર્સ ના દિમાગ પર જાહેરાતો નો મારો ચલાવતી ફેસબુક નામ ની બંદૂક !!

*            શું ક્યારેય એવું બન્યું છે તમે એમેઝોન માંથી કોઈ એક વસ્તુ ખરીદી જેમકે કોઈ કંપનીના જૂતા અને જૂતા ખરીદ્યા બાદ તમને તમારી ખરીદીને લગતા વિજ્ઞાપનો ક્યારેય તમારા ફેસબુક પેઝ માં જોયા છે? બસ આજ તો ખેલ છે એક સામાન્ય નાગરિક તરીકે આપણે આ પણ પ્રશ્ન થતો નથી કે એક સામાન્ય એવી ફેસબુક જેવી વેબસાઈટ બનાવી ને માર્ક ઝકરબર્ગ એટલો ધનવાન કેમ બન્યો. એક એવી વેબસાઈટ કે જે કોઈ પ્રોડક્ટ વેચતી નથી. ફેસબુક અને તેના જેવી અનેક સોશિયલ મીડિયા સાઈટસ પોતાના યુઝર્સ નો ડેટા બીજી ઓનલાઇન શોપીંગ જેવી વેબસાઈટને વેચે છે અને તે વેબસાઈટ પોતાની જાહેરાત માટે તો ફેસબુક ને યોગ્ય વળતર આપે જ છે. પરંતુ ડેટા ખરીદવા ના સંદર્ભમાં પણ યોગ્ય વળતર(!) આપે છે. ફેસબુક તમારી દરેક વર્ણતુનાંક નું એકદમ ચોકસાઈ પૂર્વક અને પોઇન્ટ તો પોઇન્ટ વર્ગીકરણ કરે છે. તમે ક્યાં ધર્મના છો, તમને જમવામાં કઈ આઈટમ ભાવે છે, તમે ક્યાં રાજકીય પક્ષની વિચાર ધારણાથી સહમત છો અને કઈ વસ્તુનો વિરોધ તમને છંછેડે છે, કઈ પ્રોડક્ટની એડ તમને સૌથી વધુ આકર્ષે છે આ બધોજ ડેટા બીજી બધી કંપનીઓ સાથે ના કોન્ટ્રાક્ટમાં ફેસબુક તેમને વહેતો કરે છે.

*            એક દ્રષ્ટિએ સહજ લગતી આ વાત કેટલી ગંભીર છે તે ખુદ ફેસબુકના કરોડો ઉપભોગતાઓ ને ખબર પણ નથી. એમાં પણ ખાસ સોશિયલ મીડિયાના રવાડે ચડેલા ભારત દેશમાં આપણે જોઈએ છે કે લોકો સવારની પોતાની પ્રથમ ચા થી માંડી ને રાતના ભોજનની દરેક બાબત શેર કરતા રહે છે, ભાઈ પોતે ક્યાં છે અને કઈ કંપની નો પિઝા ખાય રહ્યા છે તે બધીજ માહિતી મિત્રો સાથે શેર કરવાના અભરખામાં સોશ્યિલ મીડિયા વેબસાઈટ ને અજાણતા જ પોતાની પર્શનલ ડિટેઈલ્સ પરખાવે છે. અમુક પરિસ્થિતિઓ માં ઘણા લોકો એવા પણ છે કે જેઓ પોતાની બધીજ માહિતી જેમકે ફોટોસ અને પર્સનલ વિડિયોઝ સોશિયલ મીડિયામાં સ્ટોર કરે છે ભારતીઓ નો આ શેર વાયરસ માનસિક સ્તર પર અને સામાજિક સ્તર પર તો તેમનો ભોગ લઇ જ રહ્યો હતો અને હવે તેમાં ડેટા લીક નું વધુ એક પાસું ઉમેરાયું છે. હવે જરા વિચારો કે જેની પાસે તમે ક્યાં ધર્મના છો ત્યાંથી લઇ ને તમને જમવામાં કઈ આઈટમ ભાવે છે અને તમને કઈ વસ્તુ ની શોપિંગ કરવી ગમે છે એવી બધીજ પાયાની માહિતીઓ ધરાવતા  માણસ ને તમે કેટલો પાવરફુલ ગણશો?

*           માર્ક ઝુકરબર્ગ પોતાના બચાવમાં કહ્યું છે કે "ફેસબુક ના યુઝર્સ નો ડેટા લીક થાય તો તે અમારી(ફેસબુક)ની ગંભીર ભૂલ કહેવાય અને અમે આવનારા ભવિષ્યમાં એવું ફરી ના બને તેની પુરી કોસીસ કરશુ"  પણ એક સવાલ એ ઉઠે છે કે ફેસબૂકની જાણ બહાર યુઝર્સ નો ડેટા લીક થાય કઈ રીતે. બે જ રીતે એવું બની શકે , એકાઉન્ટ હેક થયું હોય અથવા તો યુઝરના ડેટા જાણીજોઈ ને કોઈ બીજી કંપનીને વેચવા માં આવ્યા હોય. દરરોજ દુનિયામાં ૧ લાખ થી પણ વધુ પ્રયાસો ફેસબુક ને હેક કરવા માટે થાય છે પણ હજુ સુધી કોઈ હેકર તેમાં ફાવ્યો નથી. તો શક્યતા તો આજ રહે છે કે ફેસબુક આ જાણીજોય ને પોતાના યુઝર્સ નો ડેટા કેમ્બ્રિજ એનાલિટિકા જેવી ડેટા નો દુરુપયોગ કરતી અન્ય કંપનીને મૂડી ના બદલ માં આપ્યા.

છેલ્લે એક વાત :

"It's Time To Delet Facebook"

~ બ્રાયન એક્ટ (વોટ્સ એપના કો-ફાઉન્ડર) 

એડવર્ડ સ્નોડેન

Share This :